Klimaatminister Zakia Khattabi beloofde te stoppen met het financieren van internationale fossiele projecten in Glasgow. Het blijft onduidelijk wat de impact hiervan zal zijn op gasnetbeheerder Fluxys, die steeds meer internationaal actief is.
'Ook België tekent de verklaring om de financiering van fossiele brandstoffen stop te zetten. Bedankt Zakia Khattabi", tweette de Britse klimaatgezant John Murton vrijdag. Khattabi, de federale minister van Klimaat (Ecolo), had namens ons land de Clean Energy Transition-verklaring ondertekend. Met dit programma verbinden meer dan dertig landen zich ertoe publieke steun voor internationale projecten die fossiele brandstoffen gebruiken vanaf eind 2022.
Wat betekent dat engagement voor Fluxys, de Belgische gasnetbeheerder gecontroleerd door de gemeenten? Grote investeringen in nieuwe gasleidingen in ons land worden in ieder geval niet meer verwacht. Het beursgenoteerde Fluxys Belgium heeft al een heel groot netwerk en politieke maatregelen zijn gericht op minder aardgasaansluitingen.
'In het indicatieve ontwikkelingsplan 2022-2031 van Fluxys Belgium gaat 80 procent van de investeringen naar energietransitie. Het gaat om projecten met waterstof en CO2', zegt Fluxys-woordvoerder Laurent Remy. 'Van de 20 procent overige investeringen gaat een belangrijk deel naar de capaciteitsuitbreiding van de LNG-terminal in Zeebrugge. Daar wordt de CO2-uitstoot sterk verminderd. Beter kunnen we het bijna niet doen.'
Moedergroep Fluxys heeft de afgelopen jaren zijn werkterrein echter verschoven naar andere Europese landen en heeft onlangs een kantoor geopend in Singapore. Toen ze dit jaar in een Braziliaanse gasleiding stapte, werden al vraagtekens geplaatst. Fluxys werd onlangs genoemd als een van de geïnteresseerde partijen voor de verkoop van een meerderheidsbelang in een aardgasimportterminal in Chili.
Zijn dergelijke investeringen nog verenigbaar met internationale afspraken over financiering van fossiele brandstoffen? De stelling uit Glasgow is niet erg duidelijk: worden alleen mijnbouwprojecten geviseerd of ook de transport- en opslaginfrastructuur van bedrijven als Fluxys? Nederland heeft een brief met een eigen interpretatie bij de handtekening gevoegd. België deed dat niet, waardoor de deur nu openstaat voor verschillende lezingen, merkt een insider op.
Daniël Termont, voorzitter van Fluxys, ziet geen problemen voor de gasnetbeheerder. 'Fluxys krijgt geen steun van de Belgische overheid voor internationale projecten', zegt Termont. Hij wijst er echter op dat er gesprekken gaande zijn met de federale overheid over projecten om aardgas te vervangen door klimaatneutrale moleculen zoals waterstof of ammoniak, en over CO2-afvangprojecten. 'We zijn 100 procent aangesloten bij de Europese Green Deal. Het engagement van Glasgow laat ook een opening open voor specifieke fossiele projecten, als ze in overeenstemming zijn met de klimaatakkoorden van Parijs.
De toezegging van Glasgow zou de belangen van overheidsvoertuigen in fossiele brandstofprojecten in gevaar kunnen brengen. De federale overheid participeert in het kapitaal van Fluxys via de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM). "Het heeft een gouden aandeel, maar het belang van de FPIM is met 2 procent zeer beperkt", reageert Termont.
Twee projecten waar Fluxys aan werkte in Duitsland zijn mislukt. De Belgische groep stopt samen met het Russische Novatek een plan voor de bouw van een LNG-terminal in de Baltische havenstad Rostock. Daarnaast mislukte een bod van een consortium met Fluxys, het Spaanse Desfa en het Italiaanse SNAM op gasnetbeheerder Thyssengas. De Australische Macquarie, die voorheen eigenaar was van Thyssengas, won de biedingsstrijd opnieuw. Fluxys maakt al voor de derde keer gebruik van Thyssengas, een netwerk dat grenst aan het Belgische gasnet.
De voorzitter wijst er ook op dat Fluxys bij alle nieuwe investeringen rekening houdt met een toekomst van klimaatneutraliteit. 'We hebben de strategische keuze gemaakt om niet meer te investeren in infrastructuur die puur op aardgas is gebaseerd, maar in activiteiten die voor andere doeleinden kunnen worden ingezet. De hardware van de gasinfrastructuur wordt de hardware van waterstof of andere moleculen.'
Ook bij het investeren in Brazilië werd rekening gehouden met de toekomst, zegt Remy. 'Momenteel wordt in deze pijpleidingen aardgas uit Bolivia getransporteerd, maar het is de bedoeling om ook daar kennis en ervaring met de energietransitie in Europa te exporteren'. Termont geeft toe dat dit niet 'van vandaag op morgen' zal gebeuren. 'In Europa is al een deadline gesteld, maar in andere delen van de wereld nog niet.'
Ook de federale overheid investeerde recentelijk in groene waterstof - waterstof die niet gemaakt wordt uit fossiele bronnen - om de industrie en een deel van het transport in ons land te verduurzamen. Omdat dergelijke groene waterstof in ons land niet in grote hoeveelheden kan worden geproduceerd, wordt gekeken naar import uit Noord-Afrika of landen als Oman en Chili.
De havens van Antwerpen en Zeebrugge hebben een samenwerkingsakkoord gesloten om de handel in groene waterstof te bevorderen. Toeval of niet, het Chileense LNG-bedrijf GNL Quintero, dat Fluxys in de gaten houdt, heeft ook waterstofprojecten. "We geven geen commentaar op specifieke bestanden", zegt Remy.